Staat de solidariteitsprincipe van ons pensioenstelsel op het spel? Meer dan de helft van de werkenden wil zelf een pensioenfonds kunnen kiezen, ook al gaat die stap misschien ten koste van de achterblijvers.
Dat blijkt uit een onderzoeksrapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau onder bijna 1000 werknemers en zelfstandigen. Het doel van het onderzoek, in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, was te achterhalen hoe werkenden denken over ons pensioenstelsel.
Het was al bekend dat een aantal zaken ons pensioenstelsel, dat gebaseerd is op onderlinge solidariteit, ondermijnen. Ten eerste is er de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Men blijft steeds minder lang bij dezelfde baas, waardoor de binding met de andere deelnemers aan het pensioenfonds minder is.
Ten tweede dreigt de vergrijzing een splijtzwam te worden voor het stelsel. Jongeren profiteren minder dan ouderen van de deelname aan een pensioenfonds.
De overheid heeft namelijk een aantal maatregelen genomen om het pensioenstelsel betaalbaar te houden die vooral ten koste gaan van de rechten van jongere generaties. Zo is het (belastingvrij) op te bouwen percentage van het inkomen verlaagd, waardoor het pensioen straks fors lager zal uitvallen.
Daarnaast zullen jongeren steeds later met pensioen gaan. Vanaf 2022 is de pensioenleeftijd gekoppeld aan de levensverwachting en kan de pensioenleeftijd nog veel hoger komen te liggen dan 67.
Zzp'ers zien niets in collectief pensioen
Dat zowel de flexibilisering als de vergrijzing inderdaad de steun voor het huidige stelsel ondermijnen, blijkt uit de reacties van respondenten in het SCP-onderzoek.
Zelfstandigen, het zijn er inmiddels bijna een miljoen, zien niets in een collectief pensioen. Slechts 10 procent van de zzp'ers zou bij het kiezen van een pensioenvoorziening solidariteit laten meewegen.
Kijk je naar de antwoorden van alle werknemers, dan speelt solidariteit nog wel een rol. Twee derde noemt solidariteit belangrijk tot zeer belangrijk.
Zelf kiezen van pensioenfonds
Aan de andere kant zou 47 procent van de mensen in loondienst wel af willen van de gedwongen winkelnering ten aanzien van pensioenfondsen. Men wil in staat zijn zelf een pensioenfonds uit te kiezen, ook al gaat die keuzevrijheid waarschijnlijk ten koste van de achterblijvers. Met name onder werknemers onder de 35 zijn veel voorstanders voor keuzevrijheid te vinden.
Overigens betekent het feit dat meer dan de helft van de werkenden keuzevrijheid wil hebben, niet dat men pensioen in eigen beheer wil opbouwen. Men wil vooral weg als het huidige fonds slecht presteert. "Een grote meerderheid vindt het belangrijk dat zaken automatisch geregeld zijn", schrijft onderzoekster Stella Hoff.
En als men zou mogen kiezen waar het pensioen wordt onderbracht, dan zoekt de Nederlander vooral veiligheid. Zo geven de meeste mensen aan dat de dekkingsgraad (het vermogen van het fonds afgezet tegen de toekomstige verplichtingen, red.) één van de belangrijkste criteria zou zijn om een een fonds uit te kiezen.
Lees ook
Rekentool: Vermogen opbouwen in bv of privé (Ondernemer & Fiscus €)
Rekentool: Uitkeringen uit lijfrentekapitaal (Ondernemer & Fiscus €)
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl